Sri Deep Narayanaya NamaH
पातञ्जलयोगसूत्रम्
प्रथमोऽध्यायः – समाधि पादः
pAtanjalayOgasUtram
prathamOdhyAyah – samAdhi pAdah
अथ योगानुशासनम्
atha yOgAnusAshanam 1.01
योगः चित्तवृत्ति निरोधः योगश्चित्तव्रित्तिनिरोधः
yogah citta vritti nirOdhah
yOgascittavrittinirOdhah 1.02
तदा द्रष्टुः स्वरूपे अवस्थानम् तदा द्रष्टुः स्वरूपेऽवस्थानम्
tadA draShtuh svarUpE avasthAnam
tadA drashtuh svarUpEvasthAnam. 1.03
वृत्ति सारूप्यम् इतरत्र व्रित्तिसारूप्यमितरत्र
vritti sArUpyam itaratra
vrittisArUpyamitaratra 1.04
वृत्तयः पञ्च्तय्यः क्लिष्टाः अक्लिष्टाः वृत्तयः पञ्च्तय्यः क्लिष्टाऽक्लिष्टाः
vrittayah pancatayyah klishtAh akliShtAh
vtittayah pancatayyaklishtAklishtAh. 1.05
प्रमाण विपर्यय विकल्प निद्रा स्मृतयः प्रमाणविपर्ययविकल्पनिद्रास्मृतयः
pramANa viparyaya vikalpa nidrA smrutayh
pramANaviparyayavikalpanidrAsmrutayah 1.06
प्रत्यक्ष अनुमान आगमाः प्रमाणानि प्रत्यक्षानुमानागमाः प्रमाणानि
pratyaksha anumAna AgamAh pramANAni
pratyakshAnuMAnAgamAh pramANAni 1.07
विपर्ययोः मिथ्याज्ञानम् अतद्रूपप्रतिष्टम्विपर्ययोः मिथ्याज्ञानमतद्रूपप्रतिष्टम्
viparyayOh mithyAjnAnam atadrUpapratiShtam
viparyayOh mithyAjnAnamatadrUpapratiShtam 1.08
शब्द ज्ञान अनुपाती वस्तु शून्यो विकल्पः
शब्दज्ञानानुपाती वस्तुशून्यो विकल्पः
shabda jnAna anupAtI vastu shUnyO vikalpah
shabdajNanAnupAtI vastushUnyO vikalpah 1.09
अभाव प्रत्यय आलम्बना वृत्ति निद्रा अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिर्निद्रा
abhAva pratyaya AlambanA vritti nidrA
abhAvaprayayAlambanA vrittirnidrA 1.10
अनुभूत विषया संप्रमोषः स्मृतिः अनुभूतविषयासम्प्रमोषः स्मृतिः
anubhUta viShayA sampramOShah smrutih
anubhUtaviShayAsampramOShah smrutih 1.11
अभ्यास वैराग्याभ्याम् तन्निरोधः अभ्यासवैराग्याभ्याम् तन्निरोधः
abhyAsa vairAgyAbhyAm tannirodhah
abhyAsavairAgyAbhyAm tannirodhah 1.12
तत्र स्थितौ यत्न अभ्यासः
तत्र स्थितौ यत्नोऽभ्यासः
tatra sThitau yatnObhyAsaH 1.13
स तु दीर्घ काल नैरन्तर्य सत्कारासेवितो दृढ भूमिः स तु दीर्घकालनैरन्तर्यसत्कारासेवितो दृढभूमिः
sa tu dIrgha kAla nairantarya satkArasEvitO drudha bhUmih
sa tu dIrghakAlanairantaryasatkArasEvitO drudhabhUmih. 1.14
द्रष्टानुश्रविक विषय वितृष्णस्य वशीकार संज्ञा वैराग्यम् द्रष्टानुश्रविकविषयवितृष्णस्य वशीकारसंज्ञा वैराग्यम्
draShtAnushravika viShaya vitriShNasya vashIkArasamjnA vairAgyam
draShtAnushravikaviShayavitriShNasya vashIkArasamjnA vairAgyam 1.15
तत्परं पुरुषख्यातेः गुणवैतृष्णं तत्परं पुरुषख्यातेर्गुणवैतृष्णम्
tatparam puruShkhyAtEh guNavaitriShNam
tatparam puruShkhyAtErguNavaitriShNam 1.16
वितर्क विचार आनन्द अस्मिता रूप अनुगमात् संप्रज्ञातः वितर्कविचारानन्दास्मितारूपानुगामात् संप्रज्ञातः
vitarka vicAra Ananda asmitA rUpAnugAmAt samprajnAtah
vitarkavicArAnandAsmitArUpAnugAmAt samprajnAtah 1.17
विरामः प्रत्यय अभ्यासपूर्वः सम्स्कारशेषः
virAmah pratyaya abhyAsapUrva samskArasheShah 1.18
भवप्रत्ययोः विदेह प्रकृति लयानाम्
bhavapratyayOh vidEha prakruti layAnAm 1.19
श्रद्धा वीर्य स्मृति समाधि प्रज्ञापूर्वक इतरेषाम्
shradDhA vIrya smruti samAdhi prajnApUrvaka itarEShAm 1.20